اندازه‌گیری تأثیر تغییرات قیمت کالاها و خدمات بر فقر در ایران

یارانه­ها و مالیا­ت­ها ابزارهای مهم اجرای سیاست دولت با هدف کاهش فقر می­باشند . در این پژوهش، روشی برای ارزیابی یارانه­ها و مالیات­های غیرمستقیم از جنبه کاهش فقر در ایران ارائه می­نماییم. این روش به تشخیص این که "آیا سیاست یارانه­ها و مالیات­های غیرمستقیم دولت فقرگرا یا غیر فقرگراست؟ کمک می­کند . چنانچه منافع مالی حاصل از اجرای سیاست مالی دولت به نسبت برای افراد فقیر بیشتر از افراد غیرفقیر باشد، سیاست مالی دولت را می­توان سیاست مالی فقرگرا نامید . در این پژوهش، از کشش شاخص فقر فاستر، گریر و توربک نسبت به قیمت کالاها و خدمات استفاده کرده و سپس، شاخص به نفع فقیر برای قیمت­ها استخراج شده و سرانجام از این شاخص برای ارزیابی مالیات­های غیرمستقیم و یارانه‌ها  استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می­دهد که در سال­های 79-1383 در جوامع شهری و روستایی ایران افزایش قیمت اقلام خوراکی به افراد فقیر بیشتر از افراد غیرفقیر آسیب رسانده و پرداخت یارانه به گروه اقلام خوراکی ( بجز گروه نوشابه­ها و دخانیات ) در جوامع شهری و روستایی به نفع افراد فقیر بوده است، در حالی­که افزایش قیمت گروه­هایی نظیر بهداشت و درمان، حمل و نقل و ارتباطات و تحصیل و آموزش  به افراد غیرفقیر بیشتر از افراد فقیر آسیب رسانده و افراد غیرفقیر بیشتر از فقرا از یارانه‌های پرداختی به این بخش­ها منتفع شده­اند . بنابراین؛ بازنگری در نحوه پرداخت یارانه و کاهش آن و اعمال مالیات بر بخش­های یاد شده برای کاهش نابرابری و فقر، ضروری به­نظر می­رسد.